Slaapproblemen bij éénjarigen

Het slaappatroon van baby's vormt één van de grootste uitdagingen voor ouders. Alle kinderen zijn anders en dat geldt ook voor de manier van slapen. Helaas kunt u niet verwachten dat u net zo goed slaapt als voordat u kinderen kreeg en veel éénjarigen slapen bijzonder slecht.

Volgens experts heeft de helft van de éénjarigen moeite met het naar bed brengen of in slaap vallen. Dit is een normaal onderdeel van het leven van een baby. Maar wanneer u midden in de nacht alleen bent met een éénjarige die om het uur wakker wordt, kunt u zich eenzaam en hopeloos voelen. Hier krijgt u advies en hulp om de slaapproblemen van uw éénjarige de baas te worden.

Zoveel slaapt uw éénjarige

Een éénjarige heeft gemiddeld twaalf tot veertien uur slaap per etmaal nodig. Desondanks slaapt uw éénjarige helaas zelden de hele nacht door. Gemiddeld slaapt een kind van deze leeftijd vijf uur achter elkaar. Maar kinderen kunnen erg van elkaar verschillen. Sommige baby's slapen al de hele nacht door wanneer zij pas enkele maanden oud zijn, terwijl sommige kinderen nog steeds 's nachts wakker worden wanneer zij een paar jaar oud zijn. Zij hebben dan hulp nodig om weer in slaap te vallen.

De slaapcycli van een éénjarige

Alle mensen slapen in cycli die zich iedere nacht meerdere keren herhalen. Zowel bij kinderen als volwassenen volgen deze cycli hetzelfde patroon. De slaapcyclus van een éénjarige is echter aanzienlijk korter dan die van een volwassene. Bovendien komt bij éénjarigen de inslaapfase vaker terug, zodat zij veel sneller ontwaken. 

De eerste fase: Het kind is slaperig en valt in slaap. De slaap is oppervlakkig en het kind wordt gemakkelijk weer wakker.

De tweede fase: De lichte slaap. Het lichaam ontspant en de hersenactiviteit neemt af.

De derde fase: De diepe slaap. Het kind is nu lastig wakker te maken. Deze fase is van belang voor de ontwikkeling en het herstel van het kind.

De vierde fase: De droomslaap is de fase waarin wij, zoals de naam al aangeeft, normaal gesproken dromen. Deze fase wordt ook wel de REM-slaap genoemd, wat afgeleid is van het Engelse "rapid eye movement". Volgens onderzoekers bevordert de droomslaap de creativiteit.

Wel of geen middagdutje?

Veel kinderen van één jaar oud slapen overdag nog twee keer en gaan pas met een leeftijd van anderhalf tot twee jaar over tot één dutje per dag. Voor zulke kleine kinderen is het nog steeds belangrijk om overdag te slapen. Sommige kinderen komen zelfs gemakkelijker tot rust 's avonds en slapen beter als zij een middagdutje hebben gedaan, omdat ze dan niet oververmoeid zijn.

Streef ernaar als ouder om ook zelf tot rust te komen wanneer de baby een middagdutje doet. Zo bouwt u energie op om eventuele chaotische nachten te kunnen opvangen.

Wat gebeurt er als de baby te weinig slaapt?

Tijdens de slaap rust het kind zowel lichamelijk als psychisch uit. Het concentratie- en leervermogen, geheugen en de alertheid van uw kind hangen allemaal samen met de slaap. Groeihormonen worden uitgescheiden en het immuunsysteem herstelt zich. Slaapgebrek kan uw kind niet alleen humeurig en drammerig maken, het kan bovendien de ontwikkeling die 's nachts plaatsvindt tijdens de slaap storen. Maar maakt u zich niet te veel zorgen.  Recent onderzoek uit Canada toont aan dat kinderen die slechter slapen dan andere geen ontwikkelingsachterstand oplopen.

Zo ontwikkelt uw baby zich

Iedereen die een éénjarige in huis heeft, weet hoe ongelofelijk snel zij zich in de afgelopen maanden hebben ontwikkeld. Tijdens het tweede halfjaar van het leven gaat de grove motoriek met sprongen vooruit; het kind kan nu zelfstandig zitten, zich optrekken, staan en soms zelfs al lopen. Wat betreft de fijne motoriek, heeft u zeker opgemerkt dat uw kind ineens op nieuwe manieren met speelgoed en andere voorwerpen speelt; het draait, trekt en pulkt aan zaken en scheurt dingen kapot. Ook de cognitieve vaardigheden ontwikkelen zich in recordtempo. Plotseling houdt uw kind ervan plaatjesboeken te bekijken, kiekeboe te spelen, naar dingen te wijzen en u te imiteren. Het kind wordt ook zelfstandiger en kan ineens zelf de zuigfles en lepel vasthouden en met de handen eten. Dit heeft allemaal invloed op de slaap. Deze enorme ontwikkelingen kunnen het kind onrustig maken en ervoor zorgen dat het meer behoefte heeft aan genegenheid. Kinderen van één jaar hebben een levendige fantasie die de nachtrust kan verstoren. Kleine kinderen lijden niet zelden aan nachtmerries. Deze kunnen voortduren totdat het kind een stuk ouder is. Troost het kind en praat op rustige toon tot het gekalmeerd is. Overdrijf echter niet, want dan kan uw kind gaan geloven dat er werkelijk iets is om ongerust over te zijn.

Rond één jaar gaan veel kinderen naar de crèche. Dit verandert hun leven compleet. Veel kinderen lijden aan verlatingsangst. De nabijheid van een van de ouders tijdens bedtijd en gedurende de nacht wordt dan extra belangrijk gevonden.

Veelvoorkomende slaapproblemen bij éénjarigen

Soms is het lastig vast te stellen waarom een éénjarige wakker wordt. De volgende factoren kunnen van invloed zijn.

• Is de baby verzadigd en droog? Zorg ervoor dat uw éénjarige goed eet gedurende de dag en met een volle maag naar bed gaat. U wilt niet dat de baby midden in de nacht hongerig wakker wordt. Controleer ook of de luier droog aanvoelt. Als het kind 's nachts verschoond moet worden, doe dat dan in bed bij gedimd licht om duidelijk aan te geven dat het nog te vroeg is om op te staan.
• Brengt u de baby op het juiste moment naar bed? Veel ouders houden hun baby tot laat in de avond wakker in de hoop dat het kind zo vermoeid raakt dat het langer achtereen slaapt. Onderzoek wijst echter uit dat dit averechts kan werken. Kinderen die laat in slaap vallen, slapen gemiddeld minder uren en kinderen die bij het inslapen gezelschap hebben van een ouder worden 's nachts vaker wakker, volgens het onderzoek. Laat het kind er stapsgewijs aan wennen vroeger naar bed te gaan. Sommigen zijn van mening dat een slaapschema een goed middel is voor het creëren van routines en vaste slaaptijden.
• Volgt u een vaste routine bij het naar bed brengen? Veiligheid en voorspelbaarheid geven de hersenen het signaal dat het tijd is om te gaan slapen. Kies drie tot vier activiteiten die u iedere avond herhaalt, zodat het kind begrijpt wat er staat te gebeuren: slapen! Wees consequent en duidelijk.
• Voldoende nabijheid. Wanneer het kind rond één jaar oud isen zich razendsnel ontwikkelt, heeft het vaak meer behoefte aan nabijheid. Probeer er zoveel mogelijk te zijn voor uw kind. Dit kan lichamelijk contact betekenen of dat u in dezelfde kamer slaapt als uw kind. Eventueel kan het kind tijdelijk bij de ouders in bed slapen of op een matras op de grond.  Probeer uit te vinden waar het kind behoefte aan heeft. Bedenk bovendien dat dit slechts een voorbijgaande fase is. De kans is klein dat uw kind als tiener nog bij u in bed slaapt!
• Leer het kind om zonder hulp in slaap te vallen, ook wanneer het 's nachts wakker wordt. Geleidelijk aan kunt u uw kind leren om zelf in slaap te vallen. Het punt is om uw kind niet simpelweg aan zijn of haar lot over te laten, maar om het te leren op zichzelf te vertrouwen wanneer het 's nachts wakker wordt.  Als u uw kind gewoonlijk in slaap wiegt, bouw dat dan langzaam af. Leg uw kind in bed wanneer het een volle maag heeft en slaperig is en zit op de rand van het bed terwijl u uw kind streelt en in slaap sust. Mocht het kind weer ontwaken, dan kunt u het even op schoot nemen voordat u het weer in bed legt. Dit is een stapsgewijs proces dat een langere periode zal duren.

Samen slapen met uw kind

Over het samen slapen met kinderen lopen de meningen uiteen. Sommigen vinden het gezellig en praktisch, vooral in verband met de borstvoeding. Het kind krijgt namelijk automatisch de nabijheid die het nodig heeft. De GGD raadt echter af om gedurende de eerste zes maanden met uw baby in één bed te slapen vanwege het risico op wiegendood. Voor een éénjarige is dit risico echter verwaarloosbaar. Een nadeel van samen slapen kan zijn dat men elkaar wakker maakt, vooral wanneer er meerdere kinderen in één bed slapen. Uiteindelijk is het een persoonlijke afweging. Een compromis kan zijn om het kind op een matras naast het bed van de ouders te laten slapen of een van de ouders "nachtdienst" te geven op een matras naast het bed van het kind.

Advies: Zo gaat u te werk als uw kind 's nachts wakker wordt

Kinderen die leren om 's avonds zelf in te slapen vallen ook sneller weer in slaap wanneer zij 's nachts wakker worden. Laat het kind eraan wennen om in slaap te vallen met een knuffeldier of dekentje dat binnen handbereik is als het kind 's nachts wakker wordt. Veel kinderen slapen sneller in met een speen of door te duimen. Zorg ervoor dat er meerdere spenen in bed liggen voor het geval het kind de speen kwijtraakt. Als het kind begint te schreeuwen wanneer het ontwaakt, kunt u rustig naar het kind gaan zonder het licht aan te doen. Leg voorzichtig uw hand op het kind, zodat het uw nabijheid aanvoelt zonder dat u het optilt. Wanneer het kind in slaap begint te vallen, haalt u uw hand weg. Herhaal dit tot uw kind is ingeslapen.

Zo gaat u als ouder om met een éénjarige met slaapproblemen

Het is belangrijk dat u ook aan uzelf denkt en ervoor zorgt dat u voldoende slaap krijgt, zodat u uw rol als ouder kunt vervullen. Als u een partner heeft, maak dan afspraken over hoe u elkaar afwisselt als de baby 's nachts niet wil slapen. Nemen jullie om en om een nacht of lossen jullie elkaar af gedurende dezelfde nacht? Slagen jullie erin te slapen met een wakkere baby in bed of moet degene die voor de baby zorgt die nacht in de logeer- of babykamer slapen? Probeer te achterhalen wat het beste werkt voor jullie.

Vraag familie of vrienden om hulp, zodat u de kans krijgt om slaap in te halen. Het is van belang uw netwerk te benutten, vooral wanneer u geen partner heeft. Bedenk dat het slaappatroon gewoonlijk geleidelijk aan verbetert. Wees geduldig, maar vraag ook om hulp wanneer het echt te zwaar wordt. U kunt zich bijvoorbeeld tot het consultatiebureau wenden. En bewijs uzelf een dienst; vergelijk uzelf niet met andere ouders. Zowel u als uw kind zijn individuen en iedereen is anders. Het ouderschap kan soms zwaar zijn. U doet uw best en dat volstaat.

Bronnen:

https://www.1177.se/Ostergotland/barn--gravid/att-ta-hand-om-barn/barns-somn/barns-somn-i-olika-aldrar/

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1389945720300381?via%3Dihub

https://www.jeugdengezinutrecht.nl/showsite.asp?map_id=878699

https://www.childrensmn.org/educationmaterials/childrensmn/article/15314/developmental-milestones-6-to-12-months-/

https://www.slaapinfo.nl/slapen/wat-is-rem-slaap-de-betekenis-van-rapid-eye-movement/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19285450/

https://www.mcgill.ca/channels/channels/news/marie-helene-pennestri-reassures-parents-about-baby-sleep-patterns-326685

https://jgz.ggdgelderlandzuid.nl/kind-en-opvoeden/baby/gedrag/slapen/samen-slapen/