Essentieel artikel - zo gevaarlijk is niet slapen

Slaap heeft invloed op onze gezondheid en ons dagelijks welzijn, maar hoe belangrijk het eigenlijk is, kan moeilijk te bevatten zijn. Aanhoudend slaapgebrek kan grote gevolgen hebben. Hieronder benoemen we enkele bevindingen uit slaaponderzoek.

Vindt onze verzwaringsdekbedden hier.

De inhoud van dit artikel kan gevoelig zijn om te lezen. Als u snel angstig wordt, worstelt met angststoornissen of slaapproblemen heeft, is het misschien het beste om dit niet te lezen.

Slaapgebrek en diabetes

Door slaapgebrek zijn de cellen in het lichaam minder ontvankelijk voor insuline. Dit betekent dat de cellen geen glucose uit het bloed krijgen, waardoor de bloedvaten verstopt raken met glucose. Ontdekkingen van de laatste jaren hebben slaapgebrek tot een van de belangrijkste factoren uitgewezen bij het ontwikkelen van diabetes type 2.

In een onderzoek mochten gezonde volwassenen met een normale bloedsuikerspiegel zes dagen lang vier uur per nacht slapen. Op de zevende dag was de opname van een normale dosis glucose bij de deelnemers met 40 procent verslechterd. Als een arts deze waarden zou zien, zou hij zeggen dat de patiënt zich in de vroege stadia van diabetes bevond en onmiddellijk maatregelen voorschrijven om de ontwikkeling van een ongeneeslijke diabetes type 2 te voorkomen. Vergelijkbare verslechteringen zijn waargenomen in mildere gevallen van slaapgebrek.

Slaapgebrek en obesitas

Slaapgebrek verhoogt het gehalte aan ghreline, het hormoon dat hongergevoelens reguleert. Tegelijkertijd nemen de niveaus van leptine, het hormoon dat de gevoelens van verzadiging regelt, af. Bovendien neemt de activiteit af in de delen van de hersenen die de invloed van de rede op onze impulsen sturen, terwijl de delen die invloed hebben op instincten en behoeftes juist toenemen in activiteit.

Wetenschappelijke experimenten hebben aangetoond dat drie tot vier uur slaapgebrek resulteerde in een toename van de dagelijkse consumptie van 300 calorieën, ook al is de dagelijkse beweging hetzelfde. Op één jaar betekent dat een gewichtstoename van 5,6 kg.

Met vrije toegang tot snacks verdubbelde het verschil in calorie-inname tussen de uitgeslapen personen en de personen die te weinig slaap hadden gekregen.

Iets anders om in acht te houden, is dat de inname niet zo veel toeneemt voor alle soorten voedsel. De consumptie van suiker-, zout- en koolhydraatrijk voedsel steeg met 30-40 procent in vergelijking met eiwit- en vetrijk voedsel, dat met 10-15 procent toenam.

Lees meer over het belang van slaap voor gewicht.

Het beïnvloedt ons immuunsysteem

Dat slaap een aanzienlijke invloed heeft op het immuunsysteem is tegenwoordig een algemene waarheid. Tijdens een van de meer ambitieuze onderzoeken op dit gebied, lieten de onderzoekers verkoudheidsvirussen in de neus van mensen injecteren, waarna deze arme mensen een week in een laboratorium verbleven voor intensieve monitoring.

De onderzoekers analyseerden het speeksel, het snot en het bloed van de deelnemers en konden zo objectief meten hoe hard het virus was toegeslagen. Vervolgens werden de gegevens vergeleken met het aantal uren dat de deelnemers hadden geslapen in de week voordat hun lichaam het virus kreeg toegediend.

Het resultaat toonde een lineair verband aan. Hoe meer u sliep, hoe lager de vatbaarheid voor infectie. Van degenen die gemiddeld meer dan zeven uur sliepen, raakte minder dan 20 procent besmet. Van degenen die gemiddeld vijf uur sliepen, bijna 50 procent.

Slaap en kanker

Het immuunsysteem heeft een soort elitekracht die NK-cellen (natural killer-cellen) worden genoemd. Deze cellen hebben onder meer de taak kankercellen op te sporen en te elimineren.

Toen gezonde jonge mannen in een onderzoek vier uur per nacht sliepen, daalde hun hoeveelheid NK-cellen met 70 procent. Een ander belangrijk afweermechanisme van het immuunsysteem, de zogenaamde M1-cellen, nam ook af bij slaapgebrek.

De gevolgen hiervan werden aangetoond in een onderzoek met 25.000 deelnemers, waaruit bleek dat deelnemers die minder dan zes uur sliepen 40 procent meer kans hadden op kanker dan deelnemers die langer dan zeven uur sliepen. Een andere studie vergeleek de ontwikkeling van kankercellen bij muizen die normaal sliepen met muizen met slaapstoornissen. Na vier weken hadden de muizen die slecht sliepen een 200 procent hogere kankergroei dan de muizen die normaal sliepen.

Verminderde vruchtbaarheid

Onderzoeken tonen aan dat vrouwen die minder dan zes uur per nacht slapen, 20 procent minder van het hormoon hebben dat hun kansen om zwanger te worden beïnvloedt. Een gedetailleerd onderzoek onder 100.000 vrouwen dat al tientallen jaren loopt, toonde aan dat vrouwen met onregelmatige werktijden, en dus waarschijnlijk een gedeeltelijk verstoorde slaap, een 80 procent hoger risico lopen op problemen met verminderde vruchtbaarheid. Gebrek aan slaap verhoogt ook het risico op een miskraam tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap.

Ook het voortplantingssysteem van mannen wordt negatief beïnvloed door slaapgebrek. Een onderzoek onder gezonde mannen van in de 25 toonde aan dat vijf uur slaap per nacht gedurende een week resulteerde in zo’n substantiële verlaging van de testosteronniveaus, dat ze na een week zo laag waren als de waarden van een typische 40-jarige. Daarnaast blijkt dat mannen die aangeven slecht te slapen bijna 30 procent minder zaadcellen hebben dan mannen die goed slapen. Bovendien zijn hun zaadcellen vaak misvormd en zijn hun testikels aanzienlijk kleiner in vergelijking met uitgeslapen mannen van dezelfde leeftijd.

Schade aan het DNA

Na een week lang zes uur per nacht slapen, was de activiteit in 711 genen veranderd. Sommige hiervan waren minder actief geworden, terwijl andere een verhoogde activiteit hadden. Tot de genen die minder actief werden, behoren onder meer de genen die ervoor zorgen dat de spijsvertering en het immuunsysteem normaal functioneren. De genen die actiever werden, waren onder meer de genen die verband hielden met factoren die hart- en vaatziekten, celstress en chronische ontstekingen veroorzaken.

Het is ook aangetoond dat slaapgebrek schade toebrengt aan de uiteinden van de chromosomen, de structuren die onze genen opbouwen. Wanneer deze uiteinden, die telomeren worden genoemd, worden beschadigd, is het chromosoom niet langer gesloten en lopen uw genen het risico beschadigd te raken. Dit soort schade kan worden vergeleken met het soort verandering dat de telomeren beïnvloedt naarmate ze ouder worden. Een 30-jarige met slaapgebrek kan dus biologisch gezien als ouder worden gezien dan een 30-jarige die goed slaapt, als het gaat om de conditie van de telomeren.